Iedereen heeft het wel eens ervaren: muziek kan je raken. Het kan je vrolijk, energiek of juist verdrietig maken. Ook bij ouderen en ouderen met dementie kan muziek dit effect hebben.
Muziek speelt een belangrijke en permanente rol in het leven van ouderen en ouderen met dementie. Voor hen is muziek meer dan een tijdverdrijf maar ook een houvast en een bron van welzijn.
Er zijn heel veel redenen waarom muziek zo veel doet met ouderen en ouderen met dementie!
Maar eerst leest u in dit blog op welke manieren muziek onze hersenen beïnvloedt, daarna zoomen we specifiek in op ouderen en ouderen met dementie.
Muziek heeft een diepgaande invloed op de hersenen en kan verschillende aspecten van het menselijk functioneren beïnvloeden, zowel fysiologisch als psychologisch.
Muziek kan sterke emotionele reacties oproepen. Dit komt doordat het luisteren naar muziek bepaalde hersengebieden activeert die betrokken zijn bij emotieverwerking, zoals de amygdala en het limbisch systeem. Verschillende muziekstijlen en tonen kunnen verschillende emoties oproepen.
Het luisteren naar plezierige muziek activeert het beloningssysteem in onze hersenen, met name het dopaminerge systeem. Dopamine is een neurotransmitter die geassocieerd wordt met genot en beloning, en het vrijkomen ervan kan leiden tot een gevoel van voldoening en plezier.
Muziek kan een krachtige invloed hebben op ons geheugen. We kunnen muziekstukken associëren met bepaalde herinneringen, en het ritme en de melodie van muziek kan ons helpen bij het verbeteren van ons geheugen en het ophalen van informatie.
Het luisteren naar rustgevende muziek kan de niveaus van stresshormonen verminderen. Muziek wordt soms gebruikt als een vorm van therapie om stress en angst te verminderen.
Muziek kan onze cognitieve functies beïnvloeden, zoals aandacht, concentratie en probleemoplossend vermogen. Sommige studies suggereren zelfs dat blootstelling aan muziek cognitieve vaardigheden kan verbeteren.
Muziek kan ook invloed hebben op onze motorische vaardigheden. Bijvoorbeeld, het luisteren naar muziek tijdens het sporten kan onze prestaties verbeteren door het verbeteren van de motivatie en het coördineren van bewegingen.
Het delen van muzikale ervaringen kan sociale binding bevorderen. We hebben de neiging om ons te verbinden met anderen die dezelfde muzikale voorkeuren hebben, en samen muziek maken kan een gevoel van gemeenschap bevorderen.
“Stel u voor dat u ergens wakker wordt en u weet niet meer waar u bent, u herkent de kamer om u heen niet. En dan komt er ook nog eens een vreemde binnen.
Er bekruipt u een angstig gevoel: Waar ben ik?!
Maar dan hoort u een melodietje. En u herkent het liedje waar u vroeger op hebt gedanst.
En langzaam maakt de angst plaats voor een vertrouwd gevoel van vroeger.
De vreemde vrouw die naast uw bed staat neuriet zachtjes het liedje mee en wenst u goedemorgen.”
Muziektherapie wordt vaak gebruikt als een hele effectieve benadering om het welzijn van ouderen en mensen met dementie te verbeteren. Er zijn verschillende redenen waarom muziek gunstig is voor deze doelgroep:
Muziek kan namelijk sterke emotionele reacties oproepen en positieve psychologische effecten hebben. Voor ouderen, vooral ouderen met dementie, kan muziek herinneringen oproepen en een gevoel van verbondenheid en voldoening teweeg brengen. Samen zingen, dansen of naar muziek luisteren kan een gevoel van gemeenschap en verbondenheid creëren, waardoor sociale isolatie wordt verminderd.
Maar het kan ook herinneringen uit het verleden oproepen, zelfs bij mensen met vergevorderde dementie. Het luisteren naar liedjes uit hun jeugd kan bepaalde herinneringen en emoties naar boven brengen, wat een gevoel van herkenning en comfort biedt.
Daarnaast heeft muziek de kracht om de stemming te verbeteren en stress te verminderen. Het luisteren naar favoriete muziek kan positieve emoties opwekken, zelfs bij mensen die moeite hebben met communiceren vanwege dementie. Muziek kan bovendien helpen bij het verminderen van pijn en angst. Het luisteren naar rustgevende muziek kan een kalmerend effect hebben.
Bij sommige vormen van muziektherapie worden ook fysieke activiteiten zoals bewegen en dansen gecombineerd. Dit bevordert niet alleen de motorische vaardigheden maar verbetert ook de algehele fysieke gezondheid van ouderen.
Muziek kan de hersenactiviteit stimuleren en cognitieve functies zoals geheugen en aandacht verbeteren. Dit is vooral relevant voor ouderen en ouderen met dementie, omdat het bijdraagt aan het behoud van cognitieve vaardigheden.
De muzikale voorkeuren van ouderen en ouderen met dementie, kunnen sterk variëren op basis van persoonlijke smaak, culturele achtergrond en levenservaring. Uiteraard is het belangrijk om individuele voorkeuren te respecteren en te verkennen. Er zijn echter bepaalde soorten muziek die vaak goed ontvangen worden door ouderen en ouderen met dementie vanwege hun herkenbaarheid, eenvoud en emotionele impact. We geven u hierna een aantal suggesties uit de praktijk.
Muziek die populair was tijdens de tienerjaren of jongvolwassenheid kan sterke herinneringen oproepen. Deze periode staat bekend als een tijd van emotionele intensiteit, en het luisteren naar muziek uit die tijd kan een positieve invloed hebben.
Veel ouderen en ouderen met dementie genieten van klassieke muziek vanwege de melodieuze en rustgevende aard ervan. Werken van componisten zoals Mozart, Beethoven en Bach worden zeer gewaardeerd.
Muziek die geworteld is in lokale tradities en culturen kan nostalgische gevoelens oproepen. Dit kan variëren van volksliederen tot traditionele muziek uit specifieke regio's.
Zachte, melodieuze muziek kan comfortabel zijn voor ouderen en ouderen met dementie. Denk aan artiesten zoals Frank Sinatra, Nat King Cole of Ella Fitzgerald.
Voor mensen met een religieuze achtergrond kan het luisteren naar gospel- en spirituele muziek troost bieden. Deze muziek wekt positieve emoties en een gevoel van hoop op.
Sommige ouderen geven de voorkeur aan instrumentale muziek, zoals pianomuziek, orkestrale arrangementen of rustgevende muziek zonder afleiding van teksten.
Muziek met eenvoudige, bekende melodieën is gemakkelijker te herkennen en te onthouden. Denk aan kinderliedjes, bekende deuntjes of traditionele volksliederen.
Mensen die door dementie niet meer in staat zijn om te spreken, blijken vaak moeiteloos mee te kunnen zingen met liedjes uit hun verleden. Dit wordt toegeschreven aan het feit dat muziek een ander deel van de hersenen stimuleert dan het gebied dat betrokken is bij spraak. Zelfs als de verbale communicatie bemoeilijkt is, lijkt het vermogen om vertrouwde liedjes mee te zingen vaak behouden te blijven.
Een vergelijkbaar effect is te zien bij mensen met afasie als gevolg van een beroerte. Mensen waarbij het spreken bemoeilijkt is door beschadiging van het taalcentrum, kan het introduceren van muziek het op gang brengen van het spreken bevorderen. Muziek lijkt toegang te verschaffen tot andere cognitieve paden, waardoor mensen in staat zijn om op een manier te communiceren die anders misschien niet mogelijk zou zijn.
Beide illustreert de kracht van muziek als een bijzonder waardevol middel om verbinding te maken met ouderen en ouderen met dementie om een deur te openen naar expressie en communicatie, zelfs wanneer andere traditionele vormen van verbale interactie beperkt zijn. Het benutten van deze mogelijkheid kan een zinvolle en verrijkende ervaring bieden voor ouderen met dementie of andere vormen van taalbeperking.
Muziek heeft dus een enorme impact op onze hersenen, emoties en gedrag. Het activeert ons brein en kan zelfs fysieke pijn verzachten.
Maar muziek is geen magisch middel weten we, wel lijkt het een alternatieve route naar het geheugen van onze bewoners te zijn. Dat maakt het een mooi middel om bijvoorbeeld weer contact met bewoners met dementie te krijgen en samen te genieten.
Het is onze missie om zingen een fundamentele rol te laten spelen in onze zorg. We luisteren naar onze bewoners, we respecteren hun vragen en behoeftes en zorgen voor zoveel mogelijk welzijn in hun dagelijks leven.
Onze zorgteams staan open voor feedback en observeren hoe onze bewoners reageren op verschillende soorten muziek. We proberen verschillende genres en stijlen om te ontdekken wat individuele bewoners aanspreekt en wat hen emotioneel raakt. Het doel is om een positieve en stimulerende ervaring te bieden die het welzijn van onze ouderen bevordert.
Bij al onze zorglocaties staat wekelijks een muzikaal hoogtepunt op de agenda: van samen liedjes zingen uit eigen jeugd tot een live concert met getalenteerde en opkomende musici. We nodigen artiesten uit verschillende genres uit, variërend van klassieke piano, jazz en Franse chansons tot accordeon, cello en vioolmuziek. Deze muzikale diversiteit zorgt voor een rijke ervaring die aansluit bij de diverse smaken en voorkeuren van onze bewoners.
Tijdens de concerten heten we niet alleen onze bewoners welkom, maar ook hun dierbaren, familieleden, vrienden en andere naasten. De muziek vormt een verbindend element en biedt een gelegenheid voor bewoners en hun naasten om samen te komen en te genieten van de kracht van muzikale expressie.
Na afloop van het concert sluiten we af met een sfeervolle borrel. Dit geeft iedereen de kans om na te praten, te genieten van elkaars gezelschap en de artistieke ervaring te delen. Het concert en het napraten creëren niet alleen een cultureel verrijkende omgeving, maar bevorderen ook sociale interactie en samenhorigheid binnen onze woonzorggemeenschap.
Als je zou zingen,
zou je het dan nog weten?
Als je zou zingen,
zou je het nooit vergeten.
Als je zou zingen, hummen of fluiten
komen alle woorden van binnen naar buiten.
Zij lagen slechts te rusten op een stil plekje,
Totdat iemand riep
ik wek je!
Bron: Alzheimer Nederland
Kijk gerust verder op onze website naar onze verschillende locaties en meld u nu aan voor een vrijblijvende rondleiding.
